میگرن چیست؟
میگرن یک سردرد ضرباندار است که که معمولا در یک طرف سر بدتر است. درد اغلب به حدی شدید است که فعالیتهای روزانه را مختل می کند و ممکن است از چهار ساعت تا سه روز طول بکشد. در آمریکا از هر ده نفر یک نفر و از هر شش خانم یک نفر میگرن دارند،امادر بسیاری از آنها اشتباها" تشخیص سینوزیت یا درد تنشی(tension headache)داده شده است. غذاها،استرس،و هورمونها می توانند برانگیزنده میگرن باشند.
نشانه های میگرن:
درد ضرباندار در یک طرف سر نزدیک شقیقه، پیشانی و چشم ها وجوددارد. میگرن می تواند شما را حساس به نور، صدا، یا فعالیت های خفیف (مثل بالا رفتن از پله) کند. بسیاری از بیماران دچار تهوع ، استفراغ، یا اشکلات بینایی میشوند. درد می تواند ناتوان کننده باشد و باعث غیبت افراد از کار یا فعالیتهای دیگر شود.
میگرن با پیش هشدار (Aura):
در حدود 20%افرادی که از میگرن رنج می برند در حدود 20دقیقه تا یک ساعت قبل از درد یک پیش هشدار (Aura) دارند. آنها ممکن است نورهای برق زننده، خط های موج دار، یا نقاط متعدد ببیند یا ممکن است دچار تاری دید یا نقطه های کور در میدان بینایی شوند. به این حالتها میگرن کلاسیک می گوییم.
میگرن با علائم هشدار دهنده:
برخی از افراد ممکن است فبل از شروع میگرن تغییر در خلق داشته باشند. آنها ممکن است تحریک پذیرتر یا افسرده تر شوند. دیگران ممکن است متوجه حس غریبی مثل بو یا مزه غیر طبیعی شوند. بیماران ممکن است احساس خستگی بیشتر کنند، مکررا" خمیازه بکشند، یا احساس کشیدگی عضلانی داشته باشند.تقریبا" از هر 4 بیمار یک نفر این علائم آغازین را تجربه میکند. این علائم می توانند تا حتی 24 ساعت قبل از شروع سردرد ایجاد شوند.
چه چیز باعث میگرن میشود؟
علت دقیق سردرد میگرنی هنوز شناخته نشده است، ولی مشکل ناشی از اشکال سیستم عصبی دانسته می شود. عقیده براین است که موادشیمیایی مغز، رگهای خونی، و اعصاب مغز درگیر هستند.
عوامل برانگیزنده میگرن: نورهای درخشان
نورهای چشمک زننده از علل انگیزاننده سردرد میگرنی هستند. این حالت را در انعکاس نور در برف یا روی آب یا لامپهای مهتابی ویا صفحه تلویزیون و سینما می بینیم.
استفاده از عینک های پلاریزه کننده در فضای باز و استفاده از لامپهای فلورسنت با طیف نور روز در فضای بسته می تواند کمک کننده باشد.
عوامل برانگیزنده میگرن: اضطراب و فشار عصبی
فشار عصبی یک عامل شایع میگرن است. گرچه اجتناب کامل از استرس غیر ممکن است، تمرینهای تمدد اعصاب (Relaxation exercises) می توانند کمک کننده باشند. دم و بازدم آرام مفید است. برخی بیماران دریافته اند که فکر کردن به یک صحنه آرام یا گوش دادن به موسیقی مورد علاقه می تواند کمک کننده باشد.
عوامل برانگیزنده میگرن: فقدان خواب یاغذا
در افرادمستعد به سردرد میگرنی مهم است که یک الگوی منظم غذاخوردن و خواب داشته باشند.
پائین بودن قند خون بعلت خذف یک وعده غذایی می تواند باعث شروع سردرد میگرنی شود و خوردن قند زیاد هم باایجاد سطح بالای قند خون و سپس سقوط آن می تواند باعث سردرد شود. در طول روز آب بیاشامید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید و حداقل درشب به مدت 6تا 8 ساعت بخوابید.
عوامل برانگیزنده میگرن: تغییرات هورمونی
برای بسیاری از خانمها، سردردهای میگرنی به سیکل ماهیانه آنها گره خورده است و چند روز قبل یا درطی پریود آنها وقتی که سطح استروژن افت میکند، ایجاد میشود. در برخی خانمها، ممکن است استفاده از داروهای ضد التهابی قبل از شروع سردرد ، یا داروهای پیشگیری از حاملگی مفید باشد. در برخی دیگر داروهای پیشگیری از حاملگی ممکن است اثری نداشته باشند یا حتی باعث بدتر شدن میگرن شوند.
عوامل برانگیزنده میگرن: غذاها
بیماران دچار میگرن اغلب از برخی غذاها بعنوان محرک ایجاد سردردشان نام می برند مثل شراب قرمز، پنیر، شکلات، سس سویا، و گوشت فراوری شده. هرچند مطالعات علمی هیچ غذایی را بعنوان برانگیزنده میگرن تائید نکرده اند.
عوامل برانگیزنده میگرن:تیرامین (Tyramine)
تیرامین ماده ای است که از شکسته شدن اسید آمینه ای بنام تیروزین(Tyrosine) ایجاد میشود. مقادیر بالایی از آن در غذاهای مانده ، تخمیر شده و ذخیره شده وجوددارد. تیرامین ممکن است موجب تنگ شدن و سپس گشاد شدن رگهای خونی و ایجاد سردرد میگرنی شود. برخی از متخصصین توصیه میکنند غذاهای تخمیر شده یا مانده مثل پنیر ، سس سویا، خیار شور و پپرونی کمتر استفاده شوند.
کافئین:کمک یا مانع؟
کافئین وقتی که با بعضی داروها ی مسکن ترکیب شود می تواند به رفع درد کمک کند. اغلب مبتلایان به میگرن می توانند یک یا دو فنجان قهوه در روز را بدون مشکل بنوشند. هرچند، کافئین زیاد می تواند بعداز رفع اثر محرکش، منجر به سردرد شود.
یافتن برانگیزنده های شخصی :
با داشتن یک دفتر یاداشت روزانه علل ایجاد میگرن در خودتان را پیدا کنید. هر وقت که دچار سر درد شدید علائم قبل از سردرد، علل محرک، و شدت سردرد را یاداشت نمایید. اگر بتوانید بعضی از عوامل محرک ایجاد سردرد خود را بیاید ممکن است بتوانید از سردردهای آینده پیشگیری کنید.
چه کسی دچار میگرن میشود؟
زنان سه برابر بیشتر از مردان دچار میگرن میشوند. در ضمن، اگر شما خویشاوند نزدیکی داشته باشید که دچار میگرن باشد، احتمال گرفتاری شما به میگرن بیشتراست. متخصصین عقیده دارندکه میگرن ممکن است با جهش های ژنی که مناطق خاصی از مغز را درگیر می کنند، رابطه داشته باشد. میگرن همچنین در بیمارانی که دچار صرع، افسردگی، آسم، اصظراب، سکته مغزی، و بعضی اختلالات دیگر عصبی و ارثی هستند بیشتر دیده میشود.
میگرن در کودکان:
در حدود 5% کودکانی که سردرد دارند، از میگرن رنج می برند. هم پسرها و هم دخترها می توانند دچار میگرن شوند ولی بعد از بلوغ میگرن در دخترها بیشتر دیده میشود. کودکان ممکن است علائمی بجز سردرد داشته باشند مثل درد شکم (میگرن شکمی) یا استفراغ مکرر یا شدید (استفراغ دوره ای). اگر کودکان کم سن دچار اشکال تعادل، رنگ پریدگی، و بیقراری شوند یا حرکات غیر ارادی چشم یا استفراغ داشته باشند، ممکن است از شکلی از میگرن به نام سرگیجه حمله ای خوش خیم( BENIGN PAROXYSMAL VERTIGO) رنج ببرند.
تشخیص میگرن:
تشخیص میگرن معمولا" براساس نشانه هاست ولی پزشک شما ممکن است برای مطمئن شدن از فقدان علل دیگر سردرد مثل تومور یا خونریزی مغزی سی تی اسکن یا ام آر ای مغز درخواست نماید. در سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده می کنیم و در ام آر ای (MRI) از امواج رادیوفرکوئنسی و یک میدان مغناطیسی برای ایجاد تصاویر مغز استفاده میشود.
درمان:داروهای بدون نسخه
ترکیباتی از مسکنها و ضد التهابها ممکن است کمک کننده باشند: آسپیرین، ناپروکسن، بروفن، استامینوفن. بعضی داروها اختصاصا"برای میگرن ترکیب بندی شده اند. هر چند استفاده بیش از حد این داروها ممکن است موجب بدتر شدن سردرد یا ایجاد زخمها یا ناراحتی های دیگر گوارشی شود.
درمان:تریپتان ها
تریپتان ها که شایعترین داروهای تجویزی برای میگرن هستند،بیشترین تاثیر را وقتی دارندکه اوایل حمله مصرف شوند. تریپتان های شایع عبارتند از:
Amerge ، Axert ،Frova ،Imitrex(sumatriptan) ،Maxalt ، Relpax، Treximet ، Zomig
در ایران قرص سوماتریپتان بطور ژنریک تولید و استفاده می شود.
بیماران دچار فشار خون بالا، بیماری قلبی، سکته مغزی، و بعضی بیماریهای دیگر ممکن است نتوانند از تریپتان ها استفاده کنند. در ضمن بعلت تداخلات دارویی شدید ممکن، شما باید مصرف داروهای دیگر مثل داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد تشنج را به پزشک خود اطلاع دهید. عوارض جانبی تریپتان ها عبارتند از:تهوع، سرگیجه، مورمور شدن، بیحسی، و درد قفسه سینه.
درمان:ارگوتامین ها
درصورتیکه تریپتان ها درد شما را رفع نکنند، پزشکتان ممکن است دی هیدروارگوتامین (Migranal)
یا ارگوتامین (Cafergot یا Migergot) بصورت قرص، اسپری بینی، یا تزریق تجویز کند.
این داروها رگها را تنگ میکنند و می توانند باعث تهوع، سرگیجه، درد عضلات، یا احساس مزه بد در دهان شوند. این ها معمولا به میزان تریپتانها موثر نیستند و تداخلات دارویی با برخی داروهای دیگر هم دارند.
در ایران، داروی ارگوتامین_ سی از این دسته در دسترس می باشد.
آیا درمان شما موثر است؟
بعداز 2_3 بار درمان از خود بپرسید که آیا بهبودی مورد نیازتان را کسب کرده اید؟ اگر نه، از پزشکتان بخواهید که درمانتان را عوض کند. داروهای خود را در اوایل حمله استفاده کنید:دو ساعت اول بعداز شروع سردرد.
محدودیتهای مصرف دارو:
استفاده بیش از حد از داروها گاهی منجربه سردردهای مزمن میشود. شما نباید از داروهای تجویزی بیش از 2بار در هفته استفاده کنید. شما می توانید با کم کردن یا قطع کردن داروها زیر نظر پزشک از شر سردردهای مزمن خلاص شوید.
داروهای مسکن حاوی مواد مخدر باید فقط در صورتیکه داروهای دیگر اثر نداشته باشند استفاده شوند زیرا اثر اعتیادآور دارند.
درمان: داروهای پیشگیری کننده
اگر سردرد میگرنی شما مکرر یا خیلی شدید است ممکن است برای پیشگیری از از حملات نیاز به داروهای پیشگیری کننده روزانه داشته باشید. از داروهای تائید شده این دسته مصرف این ها شایع است:
(Timolol (Blocadren), Divalproex Sodium (Depakote), Propranolol (Inderal), Topiramate (Topamex
این داروها در واقع برای کاهش فشارخون بالا یا پیشگیری از تشنج تولید شده اند.
درمانهای دیگر: بیو فیدبک
بیوفیدبک (Biofeedback) و آموزش تمدد اعصاب می توانند مثل دارو ها به شما کمک کنند. بیوفیدبک از یک مونیتور استفاده میکند تا یاد بگیرید که شروع تنش عضلانی و تغییر در دمای بدن که علایم استرس هستند را تشخیص دهید.
درمانهای دیگر: طب سوزنی
طب سوزنی یک شکل از طب چینی است که از سوزنهای خیلی ظریف که در نقاط خاصی قرار داده میشوند استفاده می کند تا جریان انرژی بدن را تعادل بخشد. بعضی از محققین دریافته اند که طب سوزنی باعث میشود تا مغز مواد شیمیایی آزاد کند که برروی درد موثر است. البته در مورد اثر طب سوزنی برمیگرن هنوز اتفاق نظر وجود ندارد.
مزیت پیر شدن:
میگرن اغلب در سنین 20_60 سالگی روی می دهد. گرچه افراد پیر هنوز دچار سردرد میگرنی میشوند، ولی معمولا" با افزایش سن شدت و تعداد حملات کاهش می یابد یا اینکه سردردها بطور کامل ناپدید میشوند. درمان خوب میگرن می تواند کمک کند تا برای همیشه از شر آن خلاص شوید.